Bilgi ve iletişim teknolojilerinin hızlı gelişimi beraberinde bir takım istenmeyen problemleri de getirmiştir. Bu problemlerin başında sürekli olarak cep telefonlarımıza gelen reklam mesajları, e-postalarımıza gelen reklam e-mailleri yer almaktadır. Ülkemiz maalesef istenmeyen elektronik postaların yayıldığı ülkelerdendir. Bu bağlamda ticari elektronik iletilerin gönderilmesi konusunda bazı yasal düzenlemeler yapılarak bu problem çözülmeye çalışılmıştır. Bu yazımızda ticari elektronik iletişimin düzenlenmesine ilişkin yasal düzenleme, yaptırımlar ve ülkemizdeki sistem hakkında bilgi verilecektir.
Ticari elektronik iletişim 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanununda düzenlenmiştir. 5 Kasım 2014 tarihinde yürürlüğe giren kanunun 2. Maddesine göre ticari iletişim, “Alan adları ve elektronik posta adresi dışında mesleki veya ticari faaliyet kapsamında kazanç sağlamaya yönelik olarak, elektronik ticarete ilişkin her türlü iletişim” olarak tanımlanmıştır. Kanunun 2. Maddesinde ticari elektronik ileti ise, telefon, çağrı merkezleri faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletileri olarak tanımlanmıştır.
Ticari iletişime ilişkin esaslar kanunun 5, 6, 7 ve 8. Maddelerinde düzenlenmiştir. Kanunun 5. Maddesinde ticari işletişim ve bu iletişimin adına yapıldığı gerçek ya da tüzel kişinin açıkça belirlenebilir olmasını sağlayan bilgilerin sunulması gerektiği belirtilmiştir. Kanunun bu maddesinden anlaşılacağı üzere kanun koyucu, gerçek ve tüzel kişinin bilgilerinin alıcıya sunulması zorunluluğunu getirerek her hangi bir ihtilafta alıcının muhatabını bilebilmesini amaçlamıştır.
Kanun maddesinin devamında; ticari iletişimde “indirim ve hediye gibi promosyonlar ve bu promosyon amaçlı yarışma ve oyunların bu niteliği açıkça belirlenmeli, bunlara katılımın ve bunlardan faydalanmanın şartlarına kolayca ulaşabilmeli ve bu şartlar açık ve şüpheye yer bırakmayacak şekilde anlaşılır olmalıdır.” denilmiştir. Kanun maddesinin bu şekilde düzenlenmesinin nedeni alıcının güvenliğinin sağlanması ve yanılmasının önlenmesidir. Kanunun bu maddesi, alıcıyı korumak amaçlı olarak düzenlenmiştir.
Hukukumuzda Ticari İletiler Hangi Yöntemle Gönderilmektedir? Opt-In Ve Opt-Out Yöntemleri Ne Demektir?
Ticari elektronik iletilerin gönderilmesi kapsamında dünyada kabul gören 2 farklı yöntem bulunmaktadır. Bu yöntemler opt-in ve opt-out yöntemleridir.
Opt-In Ve Opt-Out Yöntemleri
Opt-in yönteminde ilk elektronik ileti yollanmadan önce alıcıdan onay alınması gerekmektedir. Bu onay yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim araçlarıyla alınabilir. Kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla alıcının iletişim bilgilerini vermesi hâlinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik iletiler için ayrıca onay alınmaz.
Opt-out yönteminde ise ilk ileti gönderilirken alıcıdan onay alınmasına gerek bulunmamakta olup, ilk iletiyi aldıktan sonra alıcının her zaman sistemden çıkma yani elektronik iletiyi reddetme hakkı bulunmaktadır.
Avrupa Birliği direktifine uygun olarak düzenlenen kanun maddesi ile Türk hukuk sisteminde opt-in sistemi kabul edilmiştir. Buna göre Kanunun 6. Maddesinde de belirtildiği üzere “Ticari elektronik iletiler alıcılara ancak önceden onayları alınmak kaydıyla gönderilebilir.”
Esnaf Ve Tacirler Açısından Hangi Yöntem Benimsenmiştir?
Türk hukuk sisteminde opt-in sistemi kabul edilmekle birlikte buna bir istisnanın getirildiği kanundan anlaşılmaktadır. Zira kanunun aynı maddesinin 2. Fıkrasında Esnaf ve tacirlere önceden onay alınmaksızın ticari elektronik iletilerin gönderilebileceği açıkça belirtilmiştir. Bu bağlamda belirtmek gerekir ki elektronik ileti, esnaf ve tacirlere onay alınmaksızın gönderilebilir ve fakat esnaf ve tacirler bu elektronik iletiyi almak istemezlerse sistemden istedikleri zaman çıkabilir yani elektronik ileti almayı reddedebilirler.
Ticari Elektronik İletinin İçeriği Nasıl Olmalıdır?
Kanunun 7. Maddesine göre ticari elektronik iletinin içeriği, alıcıdan alınan onaya uygun olmalıdır. Kanunun bu hükmüne aykırı olarak alıcıya alınan onay içeriğinin dışında bir ileti gönderilmesi halinde kanunun 12. Maddesi uyarınca 1000 Türk Lirasından 5000 Türk Lirasına kadar idari para cezası verilmesi söz konusu olacaktır.
Yine kanunun 7. Maddesine göre, iletide hizmet sağlayıcının tanınmasını sağlayan bilgiler ile haberleşmenin türüne bağlı olarak telefon numarası, faks numarası, kısa mesaj numarası ve elektronik posta adresi gibi erişilebilir durumlardaki iletişim bilgileri yer alır. İleti de haberleşmenin türüne bağlı olarak iletinin konusu, amacı ve başkası adına yapılması halinde kimin adına yapıldığına ilişkin bilgilere de yer verilir.
Ticari Elektronik İletinin Reddi
Alıcılar diledikleri zaman hiçbir gerekçe belirtmeksizin ticari elektronik iletiler almayı reddedebilirler. Hizmet sağlayıcı alıcılar tarafından kendilerine gönderilen red bildirmelerini elektronik iletişim araçları ile kolay ve ücretsiz olarak iletilmesini sağlamakla ve gönderdiği iletide buna ilişkin gerekli bilgileri sunmakla yükümlüdür.
Alıcının red talebinin ulaşmasını müteakip hizmet sağlayıcı, 3 iş günü içinde alıcıya elektronik ileti göndermeyi durdurmak zorundadır. Aksi takdirde kanunun 12. Maddesine göre bu kanun hükmüne aykırı hareket eden hizmet sağlayıcılara ve aracı hizmet sağlayıcılara 2000 Türk lirasından 15 bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilecektir.
16.05.2018
Avukat Gönül AKYASAN BİRSEN